TỰ DO NHƯ MỘT TRẠNG THÁI BỊ GIÁN ĐOẠN
Chữa lành không phải để con người có thêm tự do, mà để họ không đánh mất khả năng sống trong tự do họ vốn đã có.
Con người thường nói về chữa lành như thể đó là con đường dẫn đến tự do. Nhưng có lẽ, điều khiến chúng ta cần được chữa lành không phải vì đã mất tự do, mà vì đã không còn đủ khả năng sống trong tự do ấy. Nếu tự do không phải là thứ có thể được trao thêm, thì điều gì thực sự xảy ra khi con người tổn thương?
Trong trải nghiệm hiện sinh, tự do không biến mất cùng tổn thương; nó chỉ bị gián đoạn. Nó bị đẩy ra rìa bởi sợ hãi, ký ức và những giới hạn không thể chối bỏ. Vì thế, chữa lành không phải là hành trình đi tìm một trạng thái mới, mà là nỗ lực mong manh để con người không đánh mất chính mình trong những gì đã xảy ra.
Tự do trong hiện sinh: không phải phần thưởng, mà là điều kiện tồn tại
Khi tổn thương xuất hiện, điều con người đánh mất đầu tiên không phải là tự do, mà là niềm tin vào khả năng lựa chọn của chính mình. Những quyết định từng mang ý nghĩa sống còn giờ đây trở nên nặng nề, bởi mỗi lựa chọn đều gắn với nguy cơ lặp lại đau khổ. Trong trạng thái ấy, tự do không còn được cảm nhận như một khả năng mở ra đời sống, mà như một gánh nặng buộc con người phải chịu trách nhiệm cho những gì họ không chắc mình còn đủ sức đối diện.
Sự gián đoạn của tự do không diễn ra vì hoàn cảnh tước đoạt quyền lựa chọn, mà vì nỗi sợ khiến con người tự thu hẹp phạm vi sống của mình. Họ rút lui khỏi những quyết định có ý nghĩa, chọn sự an toàn thay cho lựa chọn, và nhầm lẫn trạng thái tránh né ấy với việc đã mất tự do. Thực chất, tự do vẫn hiện diện, nhưng không còn được sử dụng như một khả năng sống.
Chính trong sự rút lui âm thầm này, nhu cầu chữa lành xuất hiện. Không phải như khát vọng trở nên tự do hơn, mà như mong muốn được ở lại với tự do mà không tiếp tục tự làm đau mình. Chữa lành, vì thế, không nhằm mở rộng đời sống, mà trước hết là để ngăn sự thu hẹp ấy trở thành vĩnh viễn.
Chữa lành không đồng nghĩa với “lành lặn”
Chữa lành thường được hiểu như một trạng thái kết thúc, nơi tổn thương đã bị xóa bỏ và con người có thể trở lại như chưa từng bị tổn hại. Cách hiểu này vô tình biến tổn thương thành một sai sót cần được sửa chữa, một lệch lạc phải bị loại trừ để đời sống trở lại “bình thường”.
Nhưng có những vết gãy không cho phép điều đó. Không phải mọi tổn thương đều có thể được hoàn nguyên, và không phải mọi nỗ lực chữa lành đều dẫn đến sự lành lặn.
Có những vết gãy liền lại, nhưng không bao giờ trở về hình dạng ban đầu. Chữa lành không làm xương thẳng ra; nó chỉ giúp con người học cách bước đi trên phần lệch ấy mà không tiếp tục tự làm đau mình. Phần lệch không biến mất, mà tồn tại như một giới hạn không thể phủ nhận của đời sống. Chữa lành, trong trường hợp này, không phải là sửa chữa, mà là điều chỉnh cách con người tồn tại cùng tổn thương.
Vì thế, chữa lành không đồng nghĩa với việc nỗi đau chấm dứt, mà với việc nỗi đau thôi chi phối toàn bộ đời sống nội tâm. Vết thương có thể vẫn còn đó, ký ức vẫn giữ nguyên hình dạng của nó, nhưng nó không còn rỉ máu không kiểm soát.
Chữa lành không làm tổn thương biến mất; nó chỉ ngăn tổn thương hoại tử.
Con người không trở nên nguyên vẹn theo nghĩa hoàn chỉnh, mà đủ tỉnh táo để không tiếp tục đầu độc mình bằng chính nỗi đau chưa từng lành hẳn.
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét